วันพฤหัสบดีที่ 12 มิถุนายน พ.ศ. 2568

The Tao of Physics



สรุปหนังสือ The Tao of Physics โดย Fritjof Capra: ความเชื่อมโยงระหว่างฟิสิกส์สมัยใหม่กับศาสนาตะวันออก


🔑 แนวคิดหลัก:

แม้ วิทยาศาสตร์สมัยใหม่ กับ ศาสนาและปรัชญาตะวันออก เช่น พุทธศาสนา ฮินดู และเต๋า จะดูเป็นศาสตร์ต่างขั้ว – วิทยาศาสตร์อิงตรรกะ ส่วนศาสนาอิงจิตวิญญาณ – แต่เมื่อเจาะลึกลงไป เรากลับพบ “ความคล้ายกันในระดับลึก” โดยเฉพาะใน ฟิสิกส์ยุคใหม่ เช่น ทฤษฎีควอนตัม และ สัมพัทธภาพของไอน์สไตน์


🧭 เปรียบเทียบแนวคิดระหว่างฟิสิกส์และศาสนาตะวันออก

1. ความรู้แบบตรรกะ vs ความรู้แบบหยั่งรู้ (Intuitive Knowledge)

ฟิสิกส์ ศาสนาตะวันออก
อาศัยการวัด การพิสูจน์ทางคณิตศาสตร์ อาศัยสมาธิ การหยั่งรู้ด้วยจิต
นักฟิสิกส์ก็ต้องใช้จินตนาการในตั้งสมมติฐาน นักบวชหรือโยคีสังเกตผ่านการภาวนา

2. โลกที่เป็นหนึ่งเดียว (Unity of All Things)

  • Hinduism: ทุกสิ่งคือ Brahman – จิตวิญญาณสากล

  • Buddhism: สรรพสิ่งล้วนพึ่งพาอาศัยกันและเปลี่ยนแปลง (Anicca)

  • Taoism: ทุกสิ่งล้วนเกิดจาก "เต๋า" และไหลวนอย่างมีรูปแบบ (Yin-Yang)

🧪 ฟิสิกส์ควอนตัม: สรรพสิ่งไม่อาจแยกจากกันได้ – การสังเกตเองเปลี่ยนแปลงผลลัพธ์ของอนุภาค


3. คลื่นและอนุภาค = หยินและหยาง

  • อนุภาคในฟิสิกส์ควอนตัมสามารถแสดงพฤติกรรมเป็นทั้ง คลื่น และ อนุภาค → คล้าย Yin-Yang ซึ่งเป็น “คู่ตรงข้ามที่รวมเป็นหนึ่งเดียว”

  • ความเป็นคู่ที่ผสานกันเป็นธรรมชาติของจักรวาล


4. อวกาศ-เวลา และการไม่แยกส่วน

  • สัมพัทธภาพของไอน์สไตน์: เวลาและอวกาศไม่ใช่สิ่งแยกจากกัน → รวมกันเป็น “space-time”

  • พุทธศาสนา (Avatamsaka Sutra): “ไม่มีอวกาศโดยไม่มีเวลา และไม่มีเวลาโดยไม่มีอวกาศ”


5. ธรรมชาติแห่งการเปลี่ยนแปลง (Impermanence / Motion)

ศาสนาตะวันออก ฟิสิกส์สมัยใหม่
ทุกสิ่งล้วนแปรเปลี่ยน – ไม่มีสิ่งใดเที่ยง อนุภาคควอนตัมอยู่ในภาวะเคลื่อนไหวตลอดเวลา
จักรวาลผันแปรเป็นวงจร (Taoism: กลับสู่จุดเริ่มต้น) จักรวาลกำลังขยาย และอาจหดกลับในอนาคต (oscillating universe)

6. สสารกับความว่าง: การรวมเป็นหนึ่ง

  • ฟิสิกส์ยุคใหม่ (Field Theory): สสารไม่แยกจาก “สนาม” → สนามคือพื้นที่ที่บิดโค้งโดยมวล เช่น ความโน้มถ่วง

  • สนามควอนตัม (Quantum Field): อนุภาคไม่ใช่หน่วยแยก แต่เป็น “ความปั่นป่วนชั่วคราวของสนาม”

  • ในศาสนา:

    • Brahman (ฮินดู), Sunyata (พุทธ), Tao (เต๋า) = ความว่างเปล่าที่เป็นต้นกำเนิดของทุกสรรพสิ่ง


🧠 ข้อสรุปสำคัญ:

ฟิสิกส์สมัยใหม่ทำลายขอบเขตเก่า ๆ ที่เคยแยก “ผู้สังเกต” ออกจาก “สิ่งที่ถูกสังเกต” และยอมรับว่า จักรวาลคือระบบที่สัมพันธ์เชื่อมโยงกันทั้งหมด ซึ่งใกล้เคียงกับสิ่งที่ศาสนาตะวันออกพูดมานานหลายพันปี


✅ สาระร่วมสมัย:

  • 🧘‍♂️ การเข้าถึงความจริงไม่จำเป็นต้องมีแต่ตรรกะ – จิตภาวนาและการเฝ้าสังเกตก็เป็นทางหนึ่ง

  • 🔁 โลกและเราไม่ใช่สิ่งแยกขาด แต่เป็นหนึ่งเดียว – การเข้าใจสิ่งนี้ช่วยลดความขัดแย้งและเพิ่มความเมตตา

  • 🧩 วิทยาศาสตร์และจิตวิญญาณอาจไม่ใช่ศัตรู แต่เป็น “สองภาษา” ของความจริงเดียวกัน

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น